«Η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί τηλεοπτικά, θα γίνει... tweet»

Με το σύνθημα αυτό οι πολίτες της Τουρκίας γνωστοποίησαν την εξέγερσή τους στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης

Της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ καθηγήτριας, διδάκτορος Πολιτικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών marpolychroniadou@yahoo.gr

Αλλη μία εξέγερση που ξεκίνησε μέσω Διαδικτύου, αφού έγινε γνωστή αρχικά μέσω Twitter, ήταν αυτή που συνέβη στην πλατεία Ταξίμ της Τουρκίας την περασμένη βδομάδα, επιβεβαιώνοντας αυτό που ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η Graber παρατηρούσε: Οσοι δεν συνδέονται με τα δίκτυα, μέσω των οποίων πραγματοποιείται η ροή σημαντικών μηνυμάτων, δεν θα μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά πλέον στην πολιτική ζωή (Graber, 2001).

Τοιουτοτρόπως, στη δεκαετία που μεσολάβησε το ολιγοπώλιο των μεγάλων καναλιών, που είχαν την κυριαρχία στη δορυφορική καλωδιακή και ψηφιακή τηλεόραση, αμφισβητήθηκε προς όφελος νέων παραγόντων του παιχνιδιού: της πληροφορικής και του Internet.
Ηεξέλιξη αυτή: 1. Οδήγησε πολλούς υποστηρικτές της δικτυακής κοινωνίας να ευαγγελίζονται μία «εταιρική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης» ως μία ιδεολογία της «απούσας τάξης» (Pobins & Webster, 2002, σελ. 329), σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός του Διαδικτύου θα μπορούσε να συμβάλλει στην «παγκόσμια συζήτηση» και να προάγει την πολιτική επικοινωνία.
2. Φαίνεται να αποτελεί τη φαντασίωση μιας εικονικής πραγματικότητας, καθώς αυτό που σηματοδοτεί ο πολιτισμός του Διαδικτύου είναι μία επιστροφή στον «επερχόμενο (τεχνολογικό) μεσαίωνα» διαμέσου δύο οδών του ηλεκτρονικού Πανοπτικού: του πλήρους ελέγχου της καταγραφής της ταυτότητας των χρηστών, των προτιμήσεων και των απόψεών τους, όπως επίσης και του ελέγχου προεπιλογής των πληροφοριών που θα διανεμηθούν από τις λεγόμενες «πύλες» στο κοινό (Πολυχρονιάδου, 2009).
3. Εχει ήδη δρομολογηθεί υπό τη μορφή λογοκρισίας, σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη της Πρωτοβουλίας Ανοιχτού Δικτύου, η οποία καταδεικνύει ότι αυξάνει διαρκώς το επίπεδο της λογοκρισίας, καθώς όλο και περισσότερες χώρες εμποδίζουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένους τομείς του Παγκόσμιου Ιστού («Ελευθεροτυπία» 24/5/2007). Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν, που έδωσε εντολή στη μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας της χώρας να ρίξει το σήμα, ώστε οι χρήστες να μην έχουν πρόσβαση στα social media... Ενώ μάλιστα παλιότερα γινόταν χρήση απλών μηχανισμών που μπλόκαραν την πρόσβαση, ακουμπώντας στη ραχοκοκαλιά των εθνικών φορέων ελέγχου, σήμερα η κλίμακα, το φάσμα και ο βαθμός εξέλιξης των «φίλτρων» που χρησιμοποιούνται δεν αφήνουν περιθώρια σύγκρισης. Οσοι εξ ημών είναι συστηματικοί χρήστες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης μπορεί να έχουν ήδη μοιραστεί την εμπειρία τού να μη... νιώθει κανείς μόνος σ' αυτό το σκληρό και άκαρδο κόσμο της τεχνολογίας, έχοντας την αίσθηση ότι ο Μ. Αδελφός αγρυπνά μαζί σου...
Πολλοί αναρωτιούνται: Γιατί εφ,όσον το Διαδίκτυο έχει τόσο μεγάλη δύναμη δεν το έχουν ακόμη φιμώσει; Οι λόγοι είναι και προσχηματικής φύσεως (κατ' επίφασιν δημοκρατίας), όπου βεβαίως υφίσταται έστω και στοιχειωδώς (Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, γιατί σε άλλα σημεία του ορίζοντα τα διαδικτυακά ψαλίδια δεν ψαλιδίζουν απλώς, αλλά ενίοτε κόβουν και το... κεφάλι της πληροφόρησης), όπως και οικονομικής (στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της παγκοσμιοποιημένης αρένας), επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά τη γνωστή ρήση ότι «ο καπιταλιστής είναι πρόθυμος να σου πουλήσει και το σχοινί που θα τον κρεμάσεις».
Ωστόσο αν ο αισιόδοξος χρήστης ανατρέξει στην ιστορία του Τύπου, θα ανακαλύψει ότι τίποτα το νεοτεριστικό δεν κομίζει το Διαδίκτυο που να μην το έχουμε ήδη βιώσει ως σενάριο σε παρελθόντα χρόνο. Η πρώτη εφημερίδα -για την ιστορία- ήταν μία εφημερίδα τοίχου, στην οποία οι ανθρακωρύχοι της Αγγλίας γνωστοποιούσαν τα αιτήματά τους. Εκτοτε χύθηκε πολύ νερό στο μύλο της... ενημέρωσης και τα μεγάλα παγκόσμια, σήμερα, συγκροτήματα του Τύπου ανήκουν ως γνωστόν στους έχοντες και κατέχοντες εκτός από την τέταρτη εξουσία και την... πρώτη: την οικονομική! Χωρίς αυτήν εξάλλου δεν θα μπορούσαν να ελέγχουν ούτε και τις υπόλοιπες. Επομένως, όσο οι εξεγέρσεις μας θα θυμίζουν τον κύκλο της χαμένης Αραβικής Ανοιξης από την Ταχρίρ μέχρι την Ταξίμ και από την Πουέρτα ντελ Σολ μέχρι το Σύνταγμα, ο καπιταλιστής θα εξακολουθεί να είναι πρόθυμος να σου πουλήσει το «σχοινί της ενημέρωσης» με το οποίο θα τον κρεμάσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, έτσι και αισθανθεί ότι πραγματικά απειλείται; Τότε θα είναι και πάλι πρόθυμος να σου πουλήσει το σχοινί. Με το οποίο θα σε κρεμάσει όμως!